Follow us on:

Facebook Twitter LinkedIn YouTube

Archive -Entertainment

Norbert Salomon i reanmenn Sesel Lalwizyann |31 January 2015



Apre plis ki 250-an ki kiltir Lalwizyann (La Louisianne) in voyaz dan kouran kolonizasyon franse pour li ariv Sesel e dan lezot parti Losean Endyen, apre ki Norbert Salomon ti fer son premye vizit dan sa leta Sid Leta Ini an 2003 pour dekouver bann similitid dan kiltir sa de kominote ki kanmenm separe par preski 10,000 kilomet, sa serser pou retourn laba byento.

Sa dezyenm vizit pou donn li lokazyon pour kontiny son resers, partikilyerman lo lanmizik tradisyonnel lwizyane ki i dir i tre pre avek serten laspe nou foklor.

Msye Salomon, ki pou dan kapital Lalwizyann, Nouvel Orlean ant le 9 e 22 Fevriye sa lannen, i dekri son profesyon koman en etnomizikolog. Setadir, i fer resers dan lorizin lanmizik. In deza fer bokou travay lo lanmizik Losean Endyen e osi bann stil dan Karaib parey rege, soka e konpa direk. Sa in fer ki Norbert Salomon in devlop koman en spesyalis lanmizik bann pei parey Sesel, Moris, Rodrig, Larenyon, Madagaskar, Aiti, Martinik, Gwadloup, Sent Lisi, Dominik, Lazamaik, Trinidad ek Tobago, eksetera.

«Mon ti al Lalwizyann an 2003 pandan ‘Festival Cajun Créole’. Mon ti fer resers avek bann vye mizisyen Kreol e kajun tradisyonnel. Mon ti fer zot ekout lanmizik kanmtole Seselwa e zot ti vreman apresye. Zot ti kontan pour dekouver ki i annan en lot landrwa ki zwe lanmizik Kreol parey kot zot,» Msye Salomon in devwale.

In azoute ki sa resers i tous plis kanmtole ki i krwar son lorizin apard Lerop i osi Lalwizyann. Letan i pe koz avek nou lo kanmtole, i fer nou aprann ki sa lanmizik ek ladans pa zis sorti Lekos ek Lafrans, me ki en morso i osi sorti Lapolonny (Poland).

«Letan bann kolon Franse ti pe al Nouvel Frans ki konmela i apel Kanada, anmenmtan en bann ti al Lalwizyann, Lezantiy ek Losean Endyen. Trwazan apre, sa ladans kontredans i ankor tre for Lalwizyann kot zot sepandan dir zot dan vant balenn akoz zot antoure avek kiltir anglofonn. Nou’n osi reisi prezerv sa ladans isi Sesel. Be wi, si kosez in sorti Lekos, polka li in sorti Lapolonny. Lezot figir in sorti Lafrans,» Msye Salomon i enform nou.

I sepandan fer remarke ki apre tou sa bann lannen, sa ladans in evolye diferaman dan sa de teritwar kreolofonn menm si son de versyon in gard bokou similitid.

«Lanmizik Lalwizyann ki zot apel zariko i servi bann lenstriman parey lakordeon, vyolon, frotwar triang ki zot apel ti fer. En keksoz dan zot kanmtole ki’n sanze se ki zot nepli komande. Me sa ki mon’n aprann se ki apepre 100-an pase, zot kanmtole ti egzakteman parey pour nou. Ler mon anmenn nou lanmizik kanmtole e mon zwe laba, zot danse egzakteman parey nou,» Msye Salomon i dir.

Sa spesyalis lanmizik in anonse ki rezilta son resers se de liv ki pou sorti byento, enn lo lanmizik Losean Endyen e lot lo lanmizik Lanmerik ek Lezantiy.
I devwale ki sa dezyenm liv pe ganny finanse par en fon gouvernman Ameriken vi ki i konsern Sesel e Lalwizyann.

I enform nou ki in preski fini travay lo tou le de e ki i pe zis aport bann dernyen pti latous.

En lot laspe enteresan ki Msye Salomon i dir nou son liv pou kouver, se lanmizik ek ladans sokwe ki i egalman krwar i osi an parti sorti Lafrans e in ariv ziska Lalwizyann.

«Seselwa pa’n fer bokou resers lo sokwe. Isi nou dir ki i en ladans tipikman Afriken. Me mon pa toutafe krwar akoz mon asire ki i annan morso franse ladan. I finalman en konbinezon Eropeen ek Afriken. Dan sokwe  Lalwizyann ki zot apel ‘chicken run’, i annan en tonton ki donn lord avek en gran baton, egzakteman parey dan sa ki pour nou. Mon retour Lalwizyann pou permet mwan fer plis resers e konfirm sa lorizin,» i dir.

Pandan son sezour Lalwizyann, Msye Salomon i ekspekte partisip dan bann progranm radyo e posibleman televizyon.

«Bann Lwizyane i tre pasyone pour dekouver lezot kiltir kreol. Zot tre kontan kan zot resevwar vizit en Seselwa ki zot apel ‘kouzen’. Zot kontan kan zot tann koz nou Kreol akoz sa ki pour zot i parey Kreol Losean Endyen,» Msye Salomon i dir avek bokou lantouzyazm.

Dan sa konteks, i presize ki Kreol Lalwizyann pa parey Kreol antiye me ki i pli parey Kreol Seselwa, Morisyen, Rodrige ek Reinyonnen.

Pour sa, nou serser i donn nou en pti leksik:

«Par egzanp, parey nou zot dir ‘bonzour’, ‘bonswar’, ‘mon’, ‘mon pa konnen’, ‘vini nou a fer en pti koze’, ‘tou keksoz i korek’.

Msye Salomon i fer nou rapel ki lannen pase, Seselwa ti ganny sans dekouver kiltir Lalwizyann atraver partisipasyon vokalis ek vyolonis Liza e group ‘Zydekats’. Santer Terrance Simien in osi deza vizit Sesel avek son group ‘Zydeco Experience’.

I dir ki i ti a kontan si en group Lalwizyann ti kapab ganny envite pour Festival Kreol. I osi swete ki artis Seselwa i ganny sans partisip dan ‘Festival International de La Louisianne’ ki fer en Avril tou le lannen.

Zournal Seychelles NATION i profite pour swet Msye Salomon bonn sans e bon travay pandan son voyaz, e osi dan piblikasyon son bann liv.

Antretan, si ou anvi osi dekouver lanmizik lemonn, i pare pour partaz son leksperyans apartir son biro kot Arsiv Nasyonal dan Bibliotek Nasyonal, e ki parey en mize dan limenm !

 

 

 

» Back to Archive